Xawery Stanisław Czernicki urodził się 16 października 1882 r. w Giedejkach na Wileńszczyźnie. W roku 1901 ukończył szkołę realną w Wilnie i tego samego roku wstąpił do rosyjskiej marynarki wojennej, rozpoczynając studia na Wydziale Budowy Okrętów Morskiej Szkoły Inżynieryjnej w Kronsztadzie.
W 1905 roku, po ukończeniu studiów z tytułem inżyniera i nominacji na pierwszy stopień oficerski – miczmana, otrzymał przydział służbowy w porcie wojennym w Kronsztadzie. W latach 1905-1908 Xawery Czernicki zajmował stanowisko pomocnika kierownika doków oraz nadzorował warsztaty zajmujące się budową łodzi drewnianych. W kwietniu 1907 roku Czernicki awansował do stopnia porucznika (lejtana). W sierpniu 1908 roku został przeniesiony do Bałtyckich Rządowych Zakładów Budowy Okrętów w Petersburgu, a wkrótce skierowany na Daleki Wschód i wyznaczony kierownikiem wydziału tychże zakładów na rzece Amur. W listopadzie 1910 roku Czernicki objął stanowisko starszego pomocnika budowniczego pancernika „Pietropawłowsk”, a od wiosny 1912 roku nadzorował budowę pancernika „Sewastopol”. W marcu 1913 roku Xawery Czernicki został awansowany do stopnia kapitana oraz wyznaczony głównym inżynierem budowy krążownika „Kinburn”. Kolejnym etapem w karierze Xawerego Czernickiego była praca w Rosyjsko-Bałtyckich Zakładach Budowy Okrętów w Rewlu (Tallinie), gdzie od października 1915 roku pełnił funkcję głównego inżyniera. W maju 1917 roku Czernicki został awansowany na podpułkownika, a z dniem 15 sierpnia 1917 roku objął stanowisko dyrektora zakładów w Rewlu, które pełnił do końca stycznia 1918 roku. Podczas pobytu w Estonii Xawery Czernicki czynnie uczestniczył w Komitecie Polskim, pełniąc w latach 1918-1919 funkcję jego prezesa. W czerwcu 1920 roku Xawery Czernicki powrócił do Polski i został przyjęty do Polskiej Marynarki Wojennej. Pod koniec lipca 1920 roku w stopniu komandora porucznika objął stanowisko komendanta Portu Wojennego w Modlinie oraz szefa Służby Technicznej Flotylli Wiślanej. Podczas bitwy warszawskiej Xawery Czernicki skutecznie bronił przeprawy przez Wisłę przed nacierającymi oddziałami bolszewików. Kontradmirał Xawery Czernicki przyczynił się do rozbudowy portu i warsztatów Marynarki Wojennej w Modlinie, poprawił warunki zakwaterowania personelu oraz infrastrukturę placówki (doprowadzenie wodociągu). Na przełomie 1923 i 1924 roku Czernicki jako specjalista w dziedzinie kadłubów przebywał we Francji, gdzie uczestniczył w zakupie statku ORP „Warta”, pełniącego rolę transportowca w marynarce wojennej. Po likwidacji Flotylli Wiślanej Xawery Czernicki przeniesiony został do Kierownictwa Marynarki Wojennej w Warszawie jako inżynier, specjalista budowy okrętów. Pod jego kierunkiem rozpoczęto budowę portu wojennego na Oksywiu. 25 czerwca 1926 roku Czernicki został wyznaczony na przewodniczącego komisji nadzorującej budowę okrętów we Francji. Pod jego bezpośrednim kierownictwem zbudowane zostały niszczyciele ORP „Wicher” i ORP „Burza” oraz okręty podwodne ORP „Ryś”, ORP „Wilk” i ORP „Żbik”. Nadzór nad budową okrętów we Francji sprawował Czernicki do sierpnia 1932 roku. Podczas sprawowania tej funkcji został mianowany do stopnia komandora (styczeń 1929). Po zakończeniu budowy okrętów i powrocie do kraju Xawery Czernicki za swoją działalność zostaje oceniony przez Kierownictwo Marynarki Wojennej. W opinii dotyczącej oceny pracy Xawerego Czernickiego czytamy:
Zakończył pomyślnie odpowiedzialną i trudną misję nadzorowania jednostek morskich, budujących się we Francji, tym samym przyczynił się skutecznie do zwiększenia naszej morskiej siły zbrojnej.
Rezultatem tej pozytywnej oceny był Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, który przyznano mu w 1932 roku „za zasługi na polu organizacji wojska”.
Od sierpnia do końca września 1932 roku Xawery Czernicki był przewodniczącym Komisji Budowy Nowych Okrętów w kraju. Niedługo później, bo 1 października 1932 roku, Czernicki przejął od kmdr. inż. Wacława Żejmy obowiązki szefa Służb Kierownictwa Marynarki Wojennej. Czernicki z powodzeniem realizował się na nowym stanowisku, mimo iż coraz częściej dawał o sobie znać pogarszający się stan zdrowia naszego patrona. Oto w jaki sposób postać Xawerego Czernickiego scharakteryzował pracujący z nim w Kierownictwie Marynarki Wojennej inż. Aleksander Potyrała:
Był to człowiek dużej inteligencji i wiedzy, zrównoważony, lecz niestety chory na serce, co odbijało się ujemnie na jego pracy wymagającej często dużego napięcia nerwowego i dużych sił fizycznych.
Z inicjatywy Xawerego Czernickiego podjęto w 1934 roku prace nad projektem budowy Stoczni Marynarki Wojennej w Gdyni. Dążył do stworzenia krajowej bazy przemysłowej służącej budowie okrętów, aranżował i wspierał społeczną akcję propagandową prowadzoną pod hasłem budowy floty wojennej przez stocznie krajowe. W działalności społecznej angażował się w Lidze Morskiej i Kolonialnej. Od 1929 roku był członkiem Rady Głównej Ligi Morskiej i Kolonialnej, a także zastępcą przewodniczącego Zarządu Funduszu Obrony Morskiej. Zadaniem wspomnianych wyżej instytucji było gromadzenie środków finansowych na obronę morską, uzyskiwanych ze zbiórek ulicznych, darowizn, organizacji społecznych oraz organów samorządowych i państwowych. Czernicki działał również w Radzie Głównej Towarzystwa Wojskowo-Technicznego, gdzie pełnił funkcję przewodniczącego Wydziału Morskiego. Wspierał też działalność Stowarzyszenia Techników Okrętowych Polskich, organizacji założonej w 1936 roku, opowiadającej się za rozwojem krajowego przemysłu okrętowego.
Za wybitne zasługi na rzecz rozwoju Marynarki Wojennej Xawery Czernicki uzyskał z rąk Stowarzyszenia Techników Okrętowych Polskich godność członka honorowego. Wiosną 1939 roku Polska uzyskała od Wielkiej Brytanii kredyt na zakup materiałów wojennych. Za uzyskane pieniądze planowano zakupić dwa monitory z 15-calowymi działami, wodnosamoloty, okręty podwodne, działa przeciwlotnicze i torpedy lotnicze. Xawery Czernicki z zadowoleniem przyjął wiadomość o uzyskaniu przez Polskę kredytów brytyjskich, dzięki którym pojawiła się możliwość znaczącego wzmocnienia morskich sił zbrojnych państwa polskiego. Dnia 19 marca 1939 roku miało miejsce kolejne istotne wydarzenie z życia Xawerego Czernickiego. Nasz patron został awansowany na kontradmirała. Nadzieje i ambicje zawodowe kontradmirała Czernickiego zniweczyła agresja niemiecka na Polskę. Xawery Czernicki wyznaczony został na komendanta pociągu ewakuacyjnego Kierownictwa Marynarki Wojennej. Personel tej instytucji wraz z rodzinami otrzymał nakaz ewakuacji do Pińska – ówczesnej siedziby Flotylli Rzecznej. Po przybyciu pociągu do Pińska, w związku z pogarszającą się sytuacją militarną Polski, podjęto decyzję o podziale Kierownictwa Marynarki wojennej na dwie grupy. Kontradmirał Czernicki stanął na czele grupy oficerów i urzędników, która pociągiem ewakuacyjnym udała się do Brodów. Na trasie przejazdu pociąg był kilkakrotnie bombardowany i ostrzeliwany. W związku z nasilającymi się bombardowaniami miejscowości Brody, Czernicki po naradzie z oficerami postanowił skierować pociąg ewakuacyjny na Wileńszczyznę. Poważne uszkodzenie torów uniemożliwiło dalszą podróż kolejową, wiec ewakuacja kontynuowana była pieszo. Po dotarciu do miejscowości Deraźne uzyskano wiadomość o wkroczeniu Armii Czerwonej w granice Polski. Coraz trudniejsze położenie kraju oraz niechęć miejscowej ludności spowodowały, iż Czernicki postanowił nawiązać łączność z najbliższym dowództwem radzieckim. Po przybyciu patrolu radzieckiego kontradmirał Xawery Czernicki nakazał grupie marynarskiej złożenie broni. 23 września 1939 roku cześć oficerów wraz z Czernickim przewieziona została do miejscowości Równe. Następnie „grupa Czernickiego” przetransportowana została przez sowietów do Szepietówki, by przez obóz jeniecki Talica trafić ostatecznie 6 listopada 1939 roku do Kozielska. Obóz w Kozielsku, podobnie jak obozy w Starobielsku i Ostaszkowie, był obozem śledczym, pozostającym całkowicie w gestii NKWD. Przebywający w nim oficerowie poddani zostali czynnościom śledczym, których celem było sporządzenie szczegółowej charakterystyki każdego jeńca oraz dokonanie odpowiedniej selekcji. Naczelne władze NKWD, dysponując dokładnymi informacjami, zdecydowały się na rozstrzygnięcie ostateczne, które przesądzało o losie tysięcy polskich oficerów. Kontradmirała Xawerego Czernickiego wywieziono z Kozielska 10 lub 11 maja 1940 roku, a więc w końcowym okresie likwidacji tego obozu. Stamtąd przewieziony został do Katynia, gdzie podobnie jak tysiące polskich oficerów został zamordowany w miejscowym lesie. Zwłok Xawerego Czernickiego nie zidentyfikowano, z dużą dozą prawdopodobieństwa można jednak przypuszczać, iż znajdowały się w grobie nr 8, który nie został całkowicie rozkopany. Świadczyć o tym może odnalezienie w tym grobie zwłok niektórych oficerów marynarki oraz pracowników Kierownictwa Marynarki Wojennej.
Kontradmirał Xawery Czernicki był człowiekiem wielkiego serca. Nawet w najtrudniejszych sytuacjach potrafił zachować postawę nacechowaną godnością. Wobec podwładnych był zawsze taktowny, opanowany i życzliwy, przez co zyskiwał wysoki szacunek. Oto w jaki sposób wyrażał się o nim jeden ze współtowarzyszy niedoli:
Dla wszystkich, którzy z nim losy tych przeżyć dzielili na pewno pamiętną pozostała jego pociągła twarz ze starannie utrzymaną bródką i wąsikami, z uśmiechem na ustach i spojrzeniem dobrych oczu.
Podczas swojej dwudziestoletniej służby w Polskiej Marynarce Wojennej Xawery Czernicki ze szczególnym zaangażowaniem uczestniczył w we wszystkich istotnych wydarzeniach tworzących się morskich sił zbrojnych odbudowanej Polski.
Był żonaty, dnia 10 grudnia 1918 roku poślubił Serafinę Morgalin, dzieci nie posiadał. Biegle posługiwał się językami obcymi: rosyjskim i francuskim. W życiu prywatnym interesował się sztuką i numizmatyką. W swojej długoletniej i bogatej karierze oraz służbie ojczyźnie otrzymał wiele wyróżnień i orderów. Do najważniejszych odznaczeń Xawerego Czernickiego należą: Złoty Krzyż Zasługi, Medal Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości, Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-1921, francuska Legia Honorowa (IV kl.), szwedzki Order Miecza (III kl.), Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (IV kl.), rosyjski Order Świętego Stanisława oraz rosyjski Order Świętej Anny.
Jego imieniem w 1993 roku nazwana została Centralna Składnica Marynarki Wojennej. Xawery Czernicki jest patronem Szkoły Podstawowej w Pogórzu oraz Szkoły Podstawowej i Publicznego Gimnazjum w Wielkim Podlesiu. Jego imię nosi także jedna z gdyńskich ulic oraz polski okręt wsparcia logistycznego – ORP „Kontradmirał Xawery Czernicki”. Na targach Balt-Military-Expo w Gdańsku jedną z nagród w dziedzinie budownictwa okrętowego jest Grand Prix im. Kontradmirała Xawerego Czernickiego. W 2001 roku ukazała się książka pod redakcją Jerzego Przybylskiego zatytułowana „Kontradmirał Xawery Stanisław Czernicki”.
Postanowieniem numer 112-48-07 Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 5 października 2007 roku Xawery Czernicki został mianowany pośmiertnie do stopnia wiceadmirała. Pośmiertny awans Czernickiego ogłoszony został dnia 9 listopada 2007 roku w Warszawie, podczas uroczystości „Katyń Pamiętamy-Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
